Derde rivier van Italië
In omvang is de Tiber na de Po en de Adige de derde rivier van Italië.
De bron ligt op de zuidelijke helling van de Monte Fumaiolo, in het noordelijk deel van de Appenijnen, ingeklemd tussen de provincies Toscane en Emilia-Romagna.
De rivier stroomt over een lengte van ruim 400 km door Toscane, Umbrië en Lazio en baant zich dwars door Rome een weg naar de Tyrreense Zee.
De bron op 1.268 meter hoogte wordt gemarkeerd door een marmeren zuil die in 1934 werd opgetrokken in opdracht van dictator Benito Mussolini.
Op het monument zijn aan weerszijden wolvenkoppen geplaatst en op de top prijkt een uit brons opgetrokken adelaar.
Halverwege de zuil prijkt de tekst:
‘Qui nasce il fiume sacro ai destini di Roma’.
‘Hier begint de rivier die heilig is voor het lot van Rome’.
De foto is gemaakt vanaf Camping Tiber, een favoriete uitvalsbasis voor kampeerders die de stad Rome willen bezoeken.
Het Piazza del Popolo met de gelijknamige poort, die eeuwenlang de voornaamste toegang verschafte tot de stad.
Hier eindigt de Via Flaminia, die door pelgrims werd gebruikt om de Heilige Stad vanuit het noorden te bereiken.
De Porta del Popolo is gebouwd in 1561, waarschijnlijk naar een ontwerp van Michelangelo.
De Tiber slingert in ruime bochten dwars door het centrum van de stad. Het grote vierkante gebouw in het midden van de afbeelding (Google Earth) op de rechteroever van de rivier is het Palazzo di Justitia.
Het ronde bouwwerk links daarvan is het Castel del’Angelo. Links bovenin Vaticaanstad met de St. Pieter.
Het Castel del’ Angelo is gebouwd in opdracht van de Romeinse keizer Hadrianus om te fungeren als zijn mausoleum.
Later is de burcht omgebouwd tot fort als onderdeel van de Mura Aureliane, de verdedigingslinie van Rome.
Vandaag de dag is het ingericht als museum. Verdeeld over zeven verdiepingen krijgt de bezoeker een gevarieerd beeld van de geschiedenis vanaf de vroege Romeinse periode.
De Ponte Sant’ Angelo dateert uit de periode 123 – 139 na Chr.
Bij een restauratie van de brug in 1669 werden de huidige beelden van de engelen geplaatst. Ze zijn ontworpen door beeldhouwer en architect Gian Lorenzo Bernini en gemaakt door enkele van zijn leerlingen.
Op de linkeroever tussen de Ponte Mazzini en de Ponte Sisto is de voedselmarkt op de Campo de’ Fiori een bezoek meer dan waard. Elke ochtend, behalve op zondag.
Isola Tiberina strekt zich in het zuidelijk deel van Rome uit in een bocht van de rivier.
Ooit stond op dit eiland de Tempel van Aesculapius, vernoemd naar de Griekse god van de geneeskunde.
Deze locatie zou zijn gekozen door de geïsoleerde ligging, waardoor pest en andere ziekten geen vat op de tempel en omgeving konden krijgen.
Ook vandaag de dag staat het eiland door de aanwezigheid van het ziekenhuis Fatebenefratelli nog altijd in het teken van de gezondheidszorg.
De oudste brug van Rome is de Ponte Rotto. De oorspronkelijke brug verrees in 179 voor Chr. en was de eerste stenen brug ter wereld met bogen.
Tijdens de watersnoodramp van 1598 werd de brug grotendeels verwoest en kreeg vanaf dat moment de naam Kapotte Brug.
Hoge kademuren houden Tiber in bedwang
Overstromingen van de Tiber hebben de stad Rome door de eeuwen heen grote overlast bezorgd.
Hoewel de rivier sinds de jaren twintig van de vorige eeuw over een afstand van acht kilometer volledig is ingedamd door hoge kademuren, wordt het alarmpeil op gezette tijden nog steeds bereikt.
Dat is meestal het geval in het voorjaar, als de rivier extra veel smeltwater vanuit de bergen krijgt te verwerken.
Nederlander helpt bij beteugeling Tiber
In de zeventiende eeuw schakelde de toenmalige Paus Clemens X een Nederlandse waterbouwkundige in om behulpzaam te zijn bij het beteugelen van de Tiber.
Cornelis Meijer (1629-1701) was niet alleen technisch geschoold, maar kon zijn ideeën ook goed verbeelden.
Zijn eerste taak was het redden van de Via Flaminia, de verbindingsweg tussen Rome en het noorden, die veelvuldig werd gebruikt door pelgrims op weg naar de Heilige Stad.
Passonata
Deze weg werd bedreigd door de regelmatig buiten de oevers tredende Tiber. Meijer ontwierp en bouwde de ‘passonata’, een rij palen die de loop van de Tiber kanaliseerde en de Via Flaminia in veiligheid bracht.
Hoe hij dat deed, is goed te zien op een door hemzelf vervaardigde kleurenprent. De illustratie is onderdeel van één van zijn boeken die sinds 2014 in het bezit zijn van de Koninklijke Bibliotheek.
