Langs wijngaarden en door Camargue naar zee
Op Frans grondgebied baant de Rhône zich in een bochtig parcours van Genéve naar Lyon.
Saône
Na de samenvloeiing met de Saône doorsnijdt de rivier in zuidelijke richting de wijnregio’s van de Côtes du Rhône.
Isère
Bij Valence is er de samenvloeiing met de Isère en in Avignon passeert de rivier de befaamde Pont d’Avignon.
Camargue
Kort voor de stad Arles in het natuurgebied de Camargue splitst de rivier zich in de Petit- en de Grand-Rhône en monden deze via een uitgestrekte delta uit in de Middellandse Zee.
Vanaf de Pont Carnot tussen Bellegarde-sur-Valserine en Collonges worden de contouren van het Fort l’Ecluse zichtbaar.
Dit verdedigingswerk ligt op een helling langs een versmalling van het Rhône-dal.
Het fort werd opgetrokken tijdens de regeerperiode van Lodewijk XIV en na de verwoesting door Oostenrijkse troepen in 1814 weer opgebouwd.
De herbouw van Fort l’Ecluse leverde niet alleen een versterking, maar ook een hoger gelegen deel op.
De in de rotsen uitgehakte inwendige trap van bijna 1.200 treden voert naar een terras dat uitgestrekte panorama’s te bieden heeft.
De voedselmarkt ‘Les Halles de Lyon’ is al sinds 1850 een fenomeen in de stad. In het overdekte complex, dat in 2006 in een modern jasje is gestoken, wordt voedsel van de allerbeste kwaliteit aangeboden.
De naam van de legendarische chef Paul Bocuse, de grondlegger van de nouvelle cuisine, is sinds de modernisering aan de voedselmarkt verbonden.
Wijnen van de Côtes du Rhône
Onder Lyon begint de Côtes du Rhône. Dit wijngebied strekt zich in zuidelijke richting uit over een afstand van ongeveer tweehonderd kilometer tot de omgeving van Avignon.
De combinatie van het gematigde landklimaat, het Mediterrane weer, de verschillende bodemsoorten en druivenrassen én de aanwezigheid van de Rhône hebben grote invloed op de wijnen.
Ruim 77.000 ha
De wijngaarden beslaan een oppervlakte van meer dan 77.000 hectare en op jaarbasis wordt om en nabij drie miljoen hectoliter wijn geproduceerd. De grotendeels uit graniet opgebouwde grond van de noordelijke Côtes du Rhône levert stevige wijnen op.
De druiven in het zuidelijk deel groeien op krijt- en grindgronden, waardoor de wijnen hier een wat zachtere smaak hebben.
De bouw van de Middeleeuwse brug bij Pont-Saint-Esprit was een immens karwei dat 44 jaar duurde.
Tussen 1265 en 1309 werden 25 bogen over een afstand van bijna 200 meter geplaatst.
Uit dankbaarheid tegenover de Heilige Geest kreeg de stad de naam Pont-Saint-Esprit toebedeeld.
Eén van de geheimen van het bijzondere karakter ligt verborgen in de keien op de wijngaarden. Deze nemen overdag de zonnewarmte op en stralen die ‘s nachts weer uit.
De fameuze brug van Avignon luistert officieel naar de naam Pont St-Bénezet. De brug, die wordt bezongen in het kinderliedje ‘Sur le pont d’Avignon’, is de onbetwiste publiekstrekker van de stad.
Palais des Papes
Zeker zo interessant is een bezoek aan het Palais des Papes, waar tussen 1309 en 1376 negen pausen resideerden. Volgens de overlevering genoten zij daar in vele opzichten met volle teugen van het leven.
Dit pronkstuk en talloze andere vondsten zijn te bewonderen in het Musée de Arles Antique.
De ophaalbrug van Vincent van Gogh
Kort na zijn vertrek naar Zuid-Frankrijk in 1888 schilderde Vincent van Gogh deze houten ophaalbrug bij zijn woonplaats Arles.
Brief broer Theo
Op een tekstbordje bij de brug staat een citaat uit de brief van Vincent aan zijn broer Theo, waarin hij het schilderij ‘Le Pont de Langlois aux lavandières’ beschrijft.
De brug luistert officieel naar de naam ‘Pont de Réginelle’, maar stond destijds bekend als de ‘Pont de Langlois’, vernoemd naar de toenmalige brugwachter.
Drie versies
Van Gogh schilderde drie versies van de brug. In het Van Gogh Museum in Amsterdam hangt de derde en meest eenvoudige variant.
Camargue: zeezout, paarden, wilde stieren en flamingo’s
Vanaf Arles splitst de Rhône zich in twee armen die door de Grande Camargue naar de Middellandse Zee stromen. De Grand-Rhône mondt oostelijk uit in zee bij Port St. Louis, de Petit-Rhône eindigt bij Saintes-Maries-de-la-Mer.
Het gebied is vooral bekend door de aanwezigheid van paarden, wilde stieren en roze flamingo’s.
Zoutpannen
Maar de Camargue brengt ook zeezout, rijst en wijn voort. Wij bezoeken de reusachtige zoutpannen bij Salin-de Giraud langs de Grand-Rhône.
Opgepompt zeewater
Op een oppervlakte van zo’n 11.000 hectare wordt jaarlijks een miljoen kubieke meter zout gewonnen. Van maart tot juli worden de bekkens gevuld met uit de Middellandse Zee opgepompt water. Dat gebeurt dag en nacht, omdat het verdampingsproces in die periode door felle zon en stevige wind snel verloopt.
Oogst duurt maand
De ‘oogst’ start begin september en duurt ruim een maand. Het zout wordt ontdaan van ongerechtigheden en in heuvels opgeslagen voor gebruik in het volgend jaar.
De wondere wereld van de flamingo
De route langs de Grand-Rhône laat slechts een tipje van de mysterieuze Camargue-sluier zien. We rijden terug landinwaarts om het gebied ten westen van de grootste rivierarm verder te verkennen.
Grande Camargue
De Grande Camargue is één van de weinige plekken rond de Middellandse Zee waar de roze flamingo in grote aantallen leeft. Naar schatting gaat het om circa 20.000 paren.
Natuurpark
Wie niet te lang wil zoeken in het gebied en deze ranke vogels toch van nabij wil zien, kan dat het beste doen in het ornothologisch natuurpark, enkele kilometers buiten het stadje Saintes-Maries-de-la-Mer.
Op de wandelroutes in het ornithologisch natuurpark in het zuidelijk deel van de Camargue kom je ogen tekort.
Omgekeerde kop
Wij kijken in verwondering naar de curieuze wijze waarop de flamingo’s hun voornaamste voedselbron plankton tot zich nemen. Ze zeven dat met omgekeerde kop uit het water.
De biologische diversiteit in dit gebied is indrukwekkend en wordt mede veroorzaakt door de combinatie van zoet en zout water in moerasachtige grond.
Ingenieus systeem
Van grote invloed is eveneens het Mediterrane klimaat. Tijdens de zomermaanden valt een gedeelte van het land droog en krimpen de meren tijdelijk flink in. Het Vaccarès-reservoir, dat ruim zesduizend hectare brak water bevat, is van belang voor het ingenieuze waterbeheersysteem van de Camargue.
Rijstvelden
Jaarlijks wordt circa vijftig miljoen kubieke water van de omliggende rijstvelden verwerkt. Hierdoor wordt een deel van het verlies aan zoet water uit de Rhône gecompenseerd.
Een boottochtje over de Petit-Rhône is een ontspannen manier om nader kennis te maken met het dierenleven in de Camargue.
De meeste paarden die hier ooit in grote aantallen in het wild leefden, zijn inmiddels ‘getemd’ en worden op grote schaal ingezet in maneges.
Tijdens de mini-cruises op de rivier draven zowel paarden als stieren op om de passagiers te plezieren. Bij deze shows spelen de ‘gardians’ met hun karakteristieke gleufhoed een leidende rol.
Saintes-Maries-de-la-Mer staat te boek als bedevaartplaats. Elk jaar reizen zigeuners uit alle delen van Europa naar dit stadje om op 24 en 25 mei het feest van hun beschermheilige Sara te vieren.
Bastion
Centrale locatie van de plechtigheden is de kerk uit de twaalfde eeuw, die na diverse verbouwingen het aanzien van een bastion heeft gekregen. Het imposante bouwwerk domineert het landschap van de Camargue.
Even buiten het stadje Saintes-Maries-de-la-Mer stroomt de Petit-Rhône als kleinste rivierarm in de Middellandse Zee.
Bij de plaats waar zoet en zout in elkaar overlopen, is het goed toeven voor hengelaars.