Een geografische puzzel
Het laatste deel van de Rijn stroomt over een afstand van 160 km door Nederland. Na het verlaten van Duitsland vertakt de rivier zich in ons land vele malen en zorgen samenvloeiingen en naamsveranderingen voor een complexe geografische puzzel.
Hoofdstroom
Gemeten naar de omvang van de waterafvoer bestaat de hoofdstroom van de Rijn van oost naar west uit: Waal, Boven-Merwede, Beneden-Merwede, Noord, Nieuwe Maas, Het Scheur en Nieuwe Waterweg.
Afslag IJssel
De eerste vertakking van de Rijn na de grens met Duitsland is het Pannerdensch Kanaal, dat overgaat in de Nederrijn.
Bij Westervoort buigt de IJssel in noordelijke richting af en stroomt de Nederrijn verder langs Arnhem en Rhenen. Ter hoogte van Wijk bij Duurstede verandert de naam in de Lek.
Waal en Merwede
De Waal stroomt als zuidelijke Rijntak langs Nijmegen, Tiel en Zaltbommel en verandert bij Woudrichem in Boven-Merwede en bij Werkendam in Beneden-Merwede.
Bij Dordrecht splitst de Beneden-Merwede zich in de Noord en de Oude Maas.
Nieuwe Maas
De Noord vloeit tussen Kinderwijk en Slikkerveer samen met de Lek en stroomt in westelijke richting richting verder als Nieuwe Maas.
De Nieuwe Maas doorsnijdt de stad Rotterdam en staat ongeveer ter hoogte van Vlaardingen in verbinding met de Oude Maas, die zich eerder bij Dordrecht heeft afgescheiden van de Beneden-Merwede.
Het Scheur
Vanaf de instroom van de Oude Maas verandert de Nieuwe Maas in Het Scheur. Dit traject van 13 km gaat bij de Maeslantkering over in de Nieuwe Waterweg, die bij Hoek van Holland uitmondt in de Noordzee.
Spijk als grensdorp
Generaties lang hebben we het geleerd op school: de Rijn komt bij Lobith ons land binnen. Dat was inderdaad ooit het geval, maar in de loop der tijd is het deel van de rivier tussen Emmerich en Arnhem herhaaldelijk verkort, waardoor Lobith nu meer landinwaarts ligt.
Tolkamer
Het huidige grensdorp is Spijk. Even later stroomt de Rijn langs Tolkamer. De naam van dit dorpje is ontleend aan de periode waarin schippers die vracht vervoerden van Duitsland naar Nederland hier tol moesten betalen.
De waterkraan van Nederland
Het stuwcomplex bij Driel wordt ook wel de waterkraan van Nederland genoemd.
De zogenaamde vizierschuiven zorgen ervoor dat het water van de Rijn gereguleerd ons land instroomt en de rivier ook in tijden van droogte het hele jaar door bevaarbaar blijft.
Kasteel Doorwerth
In de directe omgeving van de stuw bij Driel ligt Kasteel Doorwerth. Van oorsprong verrees deze burcht op een strategische plek op de oeverwal langs de rivier en werd tol geheven.
Het herhaaldelijk herbouwde en gerestaureeerde middeleeuwse kasteel is tegenwoordig geopend voor het publiek en omvat interessante bezienswaardigheden zoals een ridderzaal en een gevangenis met spijkerplafond.
Vrij spel voor rivier in Blauwe Kamer
In het natuurgebied de Blauwe Kamer heeft de Nederrijn vrij spel sinds begin jaren 90 de zomerdijk is afgegraven.
Door de regelmatige overstromingen is de natuur hier constant in ontwikkeling.
Er zijn wilgenbossen en moerassen ontstaan en er grazen Konikspaarden en Gallowayrunderen.
Hogerop
Bij hoogwater trekken de kuddes naar hoger gelegen gedeelten.
Vanuit een kijkhut spotten vogelaars regelmatig lepelaars, zilverreigers en aalscholvers.
De Blauwe Kamer grenst aan de Grebbeberg, die het einde markeert van de Utrechtse Heuvelrug.
Langs de Nederrijn in Opheusden staat een replica van een houten wachttoren, zoals die in grote aantallen aanwezig waren in de Romeinse tijd.
Deze verrezen op plaatsen die een goed overzicht over de rivier boden.
In de uiterwaarden bij Elst prijkt nog een stuk schoorsteen als een trots restant van de steenfabriek die hier vroeger was gevestigd.
De schoorsteen was oorspronkelijk 50 meter hoog.
Om de hoge restauratiekosten binnen de perken te houden, is 32 meter overeind gebleven.
Kasteel Amerongen dateert uit 1680 en werd geruime tijd bewoond door families van militairen en diplomaten die een prominente rol speelden in de internationale politiek.
Tegenwoordig fungeert het kasteel als museum.
Het stuw- en sluizencomplex Amerongen zorgt er samen met soortgelijke waterstaatkundige werken in Driel en Hagestein voor dat de Nederrijn en de Lek goed bevaarbaar blijven.
Rechtsboven stroomt de rivier verder als Lek.
De Molens van Kinderdijk, gesitueerd op steenworp afstand van de Lek, vormen één van de bekendste bezienswaardigheden van ons land.
Van de ruim 1.200 molens die Nederland nog telt, staan er in Kinderdijk 19 bij elkaar.
In combinatie met gemalen wordt hier overtollig water uit de polders afgevoerd naar de rivier.
De monumentale Koningshavenbrug in Rotterdam staat in de volksmond beter bekend als De Hef.
Tot 1993 was de brug onderdeel van de spoorlijn Breda-Rotterdam.
Rechts op de foto de bebouwing op de punt van het Noordereiland.
De Erasmusbrug verbindt de wijk Kop van Zuid met het centrum van Rotterdam.
Het door architect Ben van Berkel ontworpen bouwwerk met de bijnaam De Zwaan is 284 meter lang en heeft een 139 meter hoge geknikte asymmetrische stalen pyloon.
Maeslantkering biedt ingenieuze bescherming
Kort voor de monding in de Noordzee bij Hoek van Holland ligt de Maeslantkering.
Het ingenieuze bouwwerk dat volledig automatisch wordt bestuurd, sluit de Nieuwe Waterweg af bij onverwacht hoogwater vanuit de Noordzee.
De in 1997 voltooide installatie kan een vloedgolf van 5 meter boven NAP aan.
Maasvlakte bereikbaar voor grootste schepen
De Maasvlakte is onderdeel van de Rotterdamse haven in de monding van de Nieuwe Waterweg in de Noordzee en is dag en nacht onbelemmerd bereikbaar voor de scheepvaart.
Het gebied ligt op 40 km afstand van de stad en is vanaf de jaren zestig aangelegd als Eerste Maasvlakte.
Uitbreiding
Nadat de eerste schepen hier in 1973 afmeerden, groeide dit deel van de haven snel uit z’n jasje en werd mede door de sterke groei van de containersector uitbreiding noodzakelijk.
In het voorjaar van 2013 resulteerde dit in de opening van de Maasvlakte 2. De nieuwe havens hebben een diepgang van 20 meter en zijn daarmee bereikbaar voor de grootste containerschepen ter wereld.
De Maasvlakte gezien vanaf het strand van Hoek van Holland.
Hier eindigt het 1.324 km lange traject van de Rijn van de bron in Zwitserland tot in de Noordzee.
Lees ook Metamorfose langs Nieuwe Maas