Rijn

Van Tomasee tot Hoek van Holland

De Rijn is met een lengte van 1.324 km één van de langste rivieren in Europa. 

Eén van de bronnen ligt in de Tomasee nabij de Zwitserse Oberalppas. Vanuit dit 2.345 meter boven de zeespiegel gelegen bergmeer stroomt de Vorderrhein als beekje in oostelijke richting en is bij de Rheinschlucht al uitgegroeid tot een stevig stromende waterloop. 

Bodensee

Bij Reichenau voegt de Hinterrhein zich bij de rivier, die hierna Alpenrhein wordt genoemd. Na de stad Chur volgt een ruime bocht naar de Bodensee en stroomt het water van daaruit als Hochrhein in westelijke richting naar Bazel. 

Grens Frankrijk-Duitsland

Hier begint de Rijn aan een lange tocht door het grensgebied tussen Frankrijk en Duitsland. Na Karlsruhe stroomt de Rijn langs Mannheim, Wiesbaden, Koblenz, Bonn en Keulen.

Nederland

Bij het dorp Spijk komt de Rijn Nederland binnen en na de Pannerdensche Kop splitst de stroom zich. Ongeveer tweederde van het water stroomt via de Waal, Boven-, Beneden- en Nieuwe Merwede naar de Noordzee. 

Het resterende water wordt via het Pannerdensch Kanaal afgevoerd, waarna vertakkingen volgen naar Neder-Rijn, Lek en IJssel.

De Rijn ontstaat uit een drietal bronnen. De bekendste is de Tomasee, een idyllisch meer in een bergkom nabij de Oberalppas.
Vanuit de Tomasee stort het water door een nauwe kloof naar een uitgestrekt bergweidegebied.
In de directe omgeving van de Tomasee ligt de Oberalppass. De fameuze Glacier Express begint hier aan de route langs de Vorderrhein.

Vuurtoren op 2.046 m.

Op de Oberalppass markeert een vuurtoren het symbolische begin van de Rijn.

Dit voor deze locatie opmerkelijke bouwwerkje op 2.046 m. boven de zeespiegel is een replica van de vuurtoren die meer dan zeventig jaar heeft gefunctioneerd aan de monding van de Rijn in Hoek van Holland.

De originele vuurtoren is vandaag de dag onderdeel van het Maritiem Museum in Rotterdam.

Het opschrift ‘Meer als Genug’ op de Zwitserse replica verwijst met een knipoog naar de overvloed aan water die de Rijn van bron tot monding schenkt.

Pal naast de vuurtoren kunnen bezoekers informatie over de Rijnbron inwinnen
Doorgaans ligt er tot diep in het voorjaar nog sneeuw op de Oberalppass
De eerste kilometers behoudt de Vorderrhein de omvang van een beek
Tschamut is de eerste bewoonde kern langs de Vorderrhein

Rheinschlucht indrukwekkende kloof

De Rheinschlucht strekt zich uit tussen Ilanz en Reichenau.

De kloof ontstond 11.000 jaar geleden door de instorting van een berg bij Flims.

De Rijn baande zich een weg door de nieuwe rotsformaties, waardoor in de loop van duizenden jaren een indrukwekkende kloof werd uitgeschuurd. 

Vanaf verschillende hooggelegen plekken kan worden genoten van fraaie panorama’s.

Ronduit spectaculair is het uitzicht vanaf het platform ‘Der Mauersegler / Il Spir’ in Conn.

Het treintracé door de Rheinschlucht loopt pal langs de Vorderrhein
De treinen van de Zwitserse Rhätische Bahn maken veelvuldig gebruik van de route door de Rheinschlucht
(© Rhätische Bahn)
Bij Reichenau-Tamins ontvangt de Vorderrhein het water van de Hinterrhein en stroomt de rivier verder als Alpenrhein. De 57 km lange Hinterrhein wordt beschouwd als de tweede bronrivier en ontspringt aan de voet van de Paradiesgletsjer bij de San Bernadinopas.
Over de samenvloeiing loopt een drukbereden spoorlijn. In de directe nabijheid ligt station Reichenau-Tamins.
De eerste brug over de kersverse Alpenrhein verbindt de gemeenten Tamins en Reichenau. Al vanaf de 14de eeuw ligt er een overspanning. Pas sinds 2015 is de houten constructie vervangen door een stalen exemplaar.

Lange Rijndammen voorkomen verdere verzanding Bodensee

In het driehoekige grensgebied van Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland stroomt de Alpenrhein in de Bodensee.

De rivier voert jaarlijks gemiddeld 2,5 miljoen kubieke meter sediment vanuit de Zwitserse Alpen mee in dit meer. In de vorige eeuw is hierdoor rond de monding ongeveer twee vierkante kilometer nieuw land ontstaan. 

Vanaf 1972

Door de bouw van twee lange strekdammen waartussen het Rijnwater de Bodensee instroomt, is vanaf 1972 verdere verzanding van het gebied sterk verminderd. 

Ongestoord

Langs de linkerdamoever zijn vanaf het jaar 2000 kiezeleilanden en vlakke oevers aangelegd. In het uitgestrekte natuurgebied broeden talloze vogelsoorten en hebben zeldzame en bedreigde diersoorten een ongestoord leefgebied.

Hoge waterkwaliteit

De Bodensee staat bekend om de hoge kwaliteit van het water en is een belangrijke drinkwaterleverancier voor de omliggende regio.

Op een diepte van zestig meter wordt elk uur 20 miljoen liter water uit het meer gepompt.

Na ontkalking en filtering ontstaat kristalhelder drinkwater dat volgens experts tot het zuiverste ter wereld kan worden gerekend.

Kiezeleiland langs de Rijndamoever
Zwanen in de rui in het beschermde natuurgebied
Ambachtelijke Jugendstil-woningen zijn kenmerkend voor de regio rond de Bodensee
Bij Schaffhausen maakt de Rijn over een breedte van 150 meter een verval van 23 meter. De spectaculaire locatie is ook per trein bereikbaar. (© Foto SBB)
Eén van de twee klippen in de waterval bij Schaffhausen fungeert als uitzichtpunt voor toeristen die zich hier met boten laten afzetten.
Bij de Schweizer Eck in Koblenz vloeit de rivier de Aare 295 km na de bron samen met de Hochrhein
De 206 meter lange Holzbrücke Bad Säckingen verbindt de gelijknamige Duitse gemeente met het Zwitserse Stein. Het is de langste overdekte houten brug van Europa.
Het Rijnwater passeert tussen Schaffhausen en Bazel talloze waterkrachtcentrales
Bazel is de laatste stad langs de Zwitserse Rijn voordat de rivier verder stroomt op Duits grondgebied. Langs de linkeroever is deze fraai in koper opgetrokken maquette van binnenstad en rivier te bewonderen.

Lees ook Rijn in Duitsland en Rijn in Nederland

Meer Zwitserse rivieren