De snelste rivier van ons land
De Geul is een 58 km lange zijrivier van de Maas.
Mede door het hoogteverschil van 250 tussen bron en monding is het de snelststromende rivier van ons land.
Watersnood 2021
Tot voor kort behoorde de Geul tot de minder bekende rivieren van ons land. Sinds de watersnoodramp in de zomer van 2021 staat deze Zuid-Limburgse stroom een stuk steviger op de kaart.
De rivier die toen op verschillende plaatsen buiten de oevers trad, zorgde vooral in Valkenburg voor aanzienlijke schade.
Grens België-Duitsland
De Geul ontspringt in het grensgebied tussen Duitsland en België nabij de plaats Lichtenbusch in een stuk bos dat is bezaaid met oeroude steenformaties.
Cycloopstenen
Deze zogeheten cycloopstenen zijn afkomstig uit de Krijtzee die hier miljoenen jaren geleden lag.
Na het droogvallen van deze zee zijn onder invloed van een subtropisch klimaat zandbanken met harde zandsteen en kwartsiet ontstaan.
Restanten daarvan vormen de geologische verklaring voor de huidige aanwezigheid van de cycloopstenen.
Reuzen
Een stuk spannender, maar minder aannemelijk is de uit een legende geboren versie waarbij éénogige reuzen de stenen op deze plaats hebben neergekwakt.
Oude loop
Na het traject door België stroomt de Geul bij Cottessen Nederland binnen. Vroegere kanalisaties zijn inmiddels opgeheven, waardoor de rivier weer in de oude loop op natuurlijke wijze door het Zuid-Limburgse landschap meandert.
Het water vindt z’n weg tussen hagen en hooilanden, houtwallen, hellingbossen en holle wegen.
Zinkflora
Kenmerkend voor het Geuldal is de zogeheten zinkflora.
Stroomopwaarts werd ooit in België lood en zink gewonnen, waardoor deze metalen tijdens de winterse overstromingen werden aangevoerd en in de bodem zakten.
Op deze plekken bloeit nu nog steeds het zeldzame zinkviooltje.
Volmolen
Een bijzondere bezienswaardigheid langs de Geul is de Volmolen bij Epen.
Deze in 1882 gebouwde molen was een onderdeel van de Vaalser lakenindustrie.
Vervilten van wol
Dankzij de rivier was veel water beschikbaar om te kunnen ‘vollen’, het vervilten van wol.
Graanmolen
In 1872 is de molen omgebouwd tot graanmolen, waar molenaars op vrijwillige basis graan voor een biologische veehouderij malen.
Watermolen Roex in Gulpen is in 1792 opgetrokken als papiermolen en rond 1850 omgebouwd tot graanmolen.
Tijdens een restauratie in 1985 is de turbine-aandrijving vervangen door het oorspronkelijke middenslag waterrrad.
De molenstenen draaien nog steeds op waterkracht.
Gedrapeerd in een sprookjesachtige entourage is Kasteel Schaloen in Schin op Geul een lust voor het oog.
Het oorspronkelijke bouwwerk dateert uit de twaalfde eeuw en is herbouwd na verwoestende branden in de 16deeeuw.
In 1894 zorgde architect Pierre Cuypers voor een ingrijpende restauratie.
Valkenburg aan de Geul is al sinds jaar en dag een belangrijke toeristische trekpleister vol horeca-terrassen en winkels.
De rivier stroomt doorgaans met hoge snelheid dwars door de middeleeuwse stadskern.
De Walramstuw op de grens van de Geul en de Molentak zorgt voor de verdeling van het afstromende water.
Bij extreem hoogwater wordt de stuw opengezet en kan het water over beide takken wegstromen.
Bij de stuw staat een pseudokapelletje met een schildering van de Heilige Barbara.
