TEKST: SJOERD VAN METEREN FOTOGRAFIE: BERT VAN METEREN
Wij zijn in Hardinxveld-Giessendam geboren aan de Giessen, net voorbij de Dam in Buitendams. Dit veenriviertje heeft in ons leven een grote rol gespeeld.
Speciale stilte
Ik herinner me hoe ik als kind geboeid keek naar de golfjes en het gespetter van sterretjes op het water.
En ook, hoe ik tijdens het roeien getroffen werd door de speciale stilte en de bijzondere sfeer van inhammen en binnenhaventjes. We hebben hier gezwommen, gekanood, geschaatst. En we zijn er vaak langs en omheen gefietst.
Gewild
Het landschap is op een aantal plekken nog steeds zeldzaam mooi. Het gebied eromheen is zo gewild dat veel mensen die hun werk hebben in de stad, in boerderijen zijn getrokken.
We hebben schaatstochten met vrienden op de Giessen gemaakt. Deze herinnering heeft diepe wortels.
17de eeuw
In de zeventiende eeuw schilderden Nederlandse en Vlaamse schilders beroemde schaatstaferelen.
De verdroomde winterlandschappen van Avercamp roepen moeiteloos het gevoel op van de heerlijke tijd op het ijs.
Deze foto toont het grootse uitzicht op de Boven-Merwede vanaf de rivierdijk in Boven-Hardinxveld. In het verlengde van de Waal vormt deze rivier een onderdeel van de hoofdtransportas Rotterdam-Duitsland.
Splitsing
Aan de overkant ligt Werkendam en splitst de rivier zich in de Beneden-Merwede en de Nieuwe-Merwede, die is uitgegraven tussen 1871 en 1874 om het water van de Waal sneller af te voeren via het Hollands Diep.
Grienden
Aan de oevers van de Boven-Merwede liggen brede uiterwaarden. Dit zijn de grienden van het Avelingengebied, waar de rivier de ruimte krijgt. Dat brengt weer een andere herinnering boven. Als wij op een warme zomerdag wilden zwemmen, nam moeder ons mee naar de strandjes langs de Merwede.
Poort naar paradijs…
Om daar te komen moest je door grienden. Hier groeiden wilgen, tussen greppels waarin permanent rivierwater stond. De wilgentenen werden gebruikt voor het vlechten van hoepels, manden en voor het maken van zinkstukken voor de dijkenbouw.
Als je er eindelijk doorheen was gelopen, opende zich een poort naar het paradijs: een strandje bij een krib. In de verte voeren boten, waarvan mijn broer en ik de namen probeerden te lezen.
Het Kanaal van Steenenhoek, gefotografeerd in de richting van Gorinchem, is in de jaren na 1818 gegraven en diende als afwatering van de Linge.
Dit riviertje moest tot dan zijn water via de binnenstad en de vestinggrachten van Gorinchem lozen op de Boven Merwede.
Wanneer die te hoog stond, zette de Linge de stad geregeld onder water.
Het kanaal loopt van de noordkant van de Gorcumse binnenstad naar Boven-Hardinxveld, waar het uitmondt in de Beneden Merwede.
Kinderdijk, op steenworp afstand van de Lek, staat natuurlijk niet alleen op de werelderfgoedlijst vanwege zijn gemaal, maar vooral door zijn molens die nog altijd draaiende worden gehouden.
Aan deze overzichtsfoto zijn weer veel herinneringen verbonden.
Vroeger hadden wij thuis een soortgelijke foto van de molens van Kinderdijk die door vader werd gekoesterd. In totaal waren er twintig molens.
De twintigste molen is halverwege de vorige eeuw ingestort. De wieken draaiden te hard en dat kon de molen niet dragen…
De pont bij Bergstoep aan de Lek roept een sterke herinnering op aan een rit naar de Elbe, vele jaren geleden, naar het grensgebied met de voormalige DDR.
De lucht was immens blauw en hier en daar lag nog sneeuw en ijs in de uiterwaarden. In de verte zag je een pont.
Aan de overkant stond een verlaten wachttoren en daarachter begon het uiterst dunbevolkte grensgebied van de vroegere DDR.
Aan de noordzijde van Schoonhoven loopt de Vlist, net als de Giessen een veenrivier die vroeger diende als boezem voor de polders rondom.
Aan de oevers stonden dan ook veel molens voor het wegpompen van het water.
Transport
Ook werd de Vlist gebruikt voor het transport van goederen tussen Schoonhoven en Utrecht.
Tegenwoordig heeft het riviertje vooral een toeristische functie. Fietsers, wandelaars en joggers maken er ’s zomers hun tochten.
Deze winterse foto roept een heel oud Hollands gevoel op.
De Vlist is, net als de Giessen en de Alblas, één van die riviertjes in het Groene Hart, waarop in strenge winters door de lokale bevolking en Randstedelingen graag wordt geschaatst.
Wilgen als icoon
De sfeer die de foto uitstraalt, gaat terug tot de winterlandschappen van Hendrick Avercamp en van Jan van Goyen. Wilgen zijn daarbij het icoon van ons rivierengebied.
Repoussoir
De schilderijen van Avercamp hebben veel sfeer. Ook gebruikt hij vaak een repoussoir: op de voorgrond schildert hij voorwerpen, bijvoorbeeld bomen, waardoor de indruk van diepte wordt versterkt.
Een techniek die natuurlijk ook door hedendaagse fotografen wordt gebruikt. Hollandser kan het niet.