RECENSIE: DICK VERSTEEG
Drie jaar intensief veldwerk en uitgebreid literatuuronderzoek gingen vooraf aan de publicatie van het boek De Maas. Het verhaal van een rivier.
De inspanningen van auteur en antropoloog Wim Peumans hebben geleid tot een bijzondere vertelling, waarin talloze facetten van de Maas worden blootgelegd.
Variatie
De lezer krijgt een doorwrochte uitleg over de ontstaansgeschiedenis van de rivier en lezenswaardige beschrijvingen van historische gebeurtenissen in het stroomgebied voorgeschoteld.
In twintig hoofdstukken komen veel verschillende aspecten van de Maas aan bod, van landschapsvorming, archeologie en economie tot wetenschap, flora, fauna en kunst.
© Reizenlangsrivieren.nl
Vervuiling
Peumans maakt veel werk van de menselijke invloed op deze bijna duizend kilometer lange stroom tussen de Franse bronnen en de Nederlandse Noordzee.
Vanzelfsprekend blijft daarbij de vervuiling van het rivierwater niet onbesproken.
Waar sommige optimistische geesten het rechtstreeks kunnen drinken uit de Maas nastreven, geeft de auteur een realistischer signaal af.
Tijdens een wandeling langs de met plastic afval bezaaide oevers tekent hij uit de mond van de conservator van het Vlaamse natuurgebied de Hochter Bampd op:
“De ondergrond zit sowieso vol zware metalen uit het industriële verleden van Maastricht. Onbegrijpelijk dat hogerop de Maas, in Geleen, het chemische bedrijf Chemelot ook nog eens een vergunning krijgt om jaarlijks 14 ton microplastics in de rivier te dumpen.”
Plastic-verplaatsing
In hetzelfde hoofdstuk haalt Peumans een in het magazine Nature Water gepubliceerd onderzoek aan. Hierin wordt beschreven hoe plastic zich door de Maas beweegt.
Tijdens het extreem hoogwater in 2021 verplaatste zich in zes dagen evenveel plastic als naar schatting in vier maanden onder normale omstandigheden. Op de plekken nabij Maastricht waar de onderzoekers tellingen verrichtten, dreven gemiddeld 30.000 tot 40.000 plastic spullen per uur langs. Volgens Nature Water was dit wereldwijd de hoogst gemeten afvoer van plastic ooit.
Drinkwater
Ondanks de vervuiling is het Maaswater tot op heden van essentieel belang voor de samenleving in het stroomgebied én ver daarbuiten.
Het wordt gebruikt voor landbouw, industrie en particuliere huishoudens. Gemiddeld wordt 16 kubieke meter water per seconde aan de rivier onttrokken voor de productie van drinkwater voor 8,7 miljoen mensen in België, Nederland en Duitsland.
Het is daarbij opmerkelijk dat de meeste verbruikers buiten het stroomgebied van de Maas wonen, zoals in Brussel, Antwerpen, Rotterdam, Den Haag, de provincie Zeeland en West-Vlaanderen.
Maasbewoners
Het realistische boek kent ook voldoende momenten waarop wat luchtiger stof wordt behandeld.
In het hoofdstuk Maasbewoners bezoekt de auteur een gezin op een woonboot, een volkswijk op een eiland, een theaterboot en een tweeling in een gekraakt kasteel.
In vogelvlucht
Ter afsluiting biedt een chronologisch overzicht de mogelijkheid om de lange geschiedenis van de Maas in vogelvlucht te beleven. Van het 300 mijoen jaar geleden gevormde Hercynische gebergte tot het jaar 2024, als België ecocide opneemt in het Strafwetboek.
De Maas Het verhaal van een rivier – Auteur Wim Peumans – Uitgeverij: Manteau –ISBN 9789022339619