Zaanse Schans internationale openluchtattractie
Met een lengte van nog geen 14 km is de Zaan één van de kortere rivieren van ons land.
Vanuit het kanaal de Tapsloot, noordelijk van Zaanstad, meandert de Noord-Hollandse waterloop door Wormerveer, Wormer, Zaandijk en Koog aan de Zaan om bij Zaandam via de Voorzaan uit te monden in het Noordzeekanaal.
Dijkdoorbraken
Het tracé van de rivier is in de loop der eeuwen gevormd door talloze afdammingen na dijkdoorbraken.
Ondanks die ingrepen werd het gebied tot diep in de 14de eeuw nog regelmatig getroffen door overstromingen.
Provisiekast van Nederland
De aanleg van het Noordzeekanaal in 1876 betekende voor de Zaan als waterweg een belangrijke economische opleving.
Langs de rivier ontstond een industrieel samenspel tussen de honderden molens en nieuwe fabrieken. Een netwerk van motorboten zorgde voor het vervoer van consumptiegoederen, zoals pinda’s van Duyvis, biscuits en chocolade van Verkade en rijst van Lassie.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd aan de weg getimmerd met de toepasselijke slagzin: ‘Zaanstad, de provisiekast van Nederland’.
Verplaatste monumenten
De Zaanse Schans heeft zich ontwikkeld zich tot een internationale toeristische openluchtattractie die jaarlijks enkele miljoenen bezoekers trekt.
De in 1963 langs de Zaanoevers ingerichte historische buurt op het grondgebied van de gemeente Zaanstad bestaat uit verplaatste houten monumenten.
Zoals de mosterdmolen ′De Huisman′, waarin nog altijd mosterdzaad wordt gemalen voor de bereiding van de fameuze Zaanse mosterd.
In de loop der tijd zijn ook cultuurhistorische musea, ambachtswinkels en horeca verrezen.
Wat de Zaan mist…
Cabaretier Freek de Jonge bezong in 2016 de Zaan, de rivier die het gebied doorsnijdt waar hij opgroeide. In het derde couplet trekt hij een geestige vergelijking met vijf fameuze rivieren:
De Zaan mist de allure van de Loire
Ze smaakt meer naar azijn dan wijn
De Zaan mist van de Waal het ware
Het internationale van de Rijn
De Zaan mist het frisse van de Rhône
Als gootsteen van de industrie
Ze mist de lengte van de Amazone
Ze droogt al op bij Krommenie